Eerdere ervaringen met top-luidsprekers
Het was mijn hele leven al een droom, om een ooit nog eens over een echte high-end installatie te kunnen beschikken.
De eerste ultieme luisterervaring was in de jaren zeventig. Een speciaalzaak in Maren-Kessel demonstreerde met Beveridge electrostaten. Deze lieten geluiden horen op mijn lp’s die ik nog niet eerder had waargenomen. Helaas waren deze luidsprekers met exclusieve randapparatuur onbetaalbaar voor een Conservatorium student(en voor vele anderen).
Zo is het later nog vaker gegaan. Schitterende luidsprekers van Audio Static, Magnepan, Apogee, Wilson en Avalon passeerden afgelopen de 40 jaar de revue.
Opleiding en beroep
Begin jaren 80 sloot ik de Conservatorium-opleiding af met de diploma’s Schoolmuziek (met o.a. bijvak trompet en piano) en Hoofdvak Trombone. Vanaf dat moment werk ik elke dag met akoestische instrumenten. Door deze luisterervaringen is een goed beeld ontstaan, hoe muziekinstrumenten in het echt moeten klinken. Ik behoor dat de kleine groep mensen, die van hun hobby hun beroep hebben kunnen maken. Al aan stoppen denken, is in het geheel niet aan de orde, gezien de voldoening die het werk mij geeft.
Maar, als ik vervolgens thuis muziek afspeelde, hadden de diverse instrumenten nooit het juiste timbre (klankkleur). Ik merkte vaak dat mensen om mij heen erg blij waren met hun installatie alla Bose en B&O. En dan maar hopen dat hij uit bleef.
Een serieuze versterker;
Begin 2012 liep ik tegen een zojuist ingeruilde Audio Research buizen voor- en eindversterker combinatie. Hiermee was de eerste stap richting droomwens gezet.
Zoektocht naar de ultieme luidspreker
Ik trok een jaar uit om de voor mij perfecte luidspreker aan te schaffen. Het budget was € 4000,00 voor nieuwe- of jonge gebruikte luidsprekers. Menig hifiwinkel heb ik van binnen gezien en zelfs luidsprekers thuis geprobeerd. Het viel altijd op dat alle luidsprekers totaal anders klonken. Dat zou betekenen dat er maar een goed van was!? Steevast werd er verteld dat het een kwestie van smaak is. Hoezo smaak en de realiteit dan? Een dergelijke opmerking is voor mij niet meer dan klinkklare onzin. Als ik niet zou weten hoe muziek moet klinken, zou ik daar nauwelijks geld aan uitgeven. Zonde van de centen.
In het begin stonden de Master Contemporary C en de Monitor Audio PL200 bovenaan de lijst. De Master(€ 7500,00) viel af, omdat deze de laagste tonen van de contrabas en de basgitaar niet weer kan geven. Na vele omzwervingen ging het richting Burmester B20 en B25(€ 7000,00). Bij mij thuis, leidden deze echter tot luistermoeheid. Toen kwam Theo van Millon Luidsprekers langs.
Millon Cobra IV
Als eerste werd de Cobra IV aangesloten op mij Audio Research LS25 + VT100 MKIII versterkercombinatie. Eerlijk gezegd verwachtte ik niet zo veel van deze kleine vloerstaander. Tot mijn grote verbazing ging de laagweergave tot diep in het graf. “Waar zitten al die grote bas-speakers?”, was mijn vraag. “Nergens”, antwoordde Theo en hij haalde het frontje er af. “Pardon!?”, was mijn reactie, want ik zag slechts een paar kleine speakertjes. Ook het zo belangrijke middengebied klonk zeer natuurlijk en relaxed. Het leek wel alsof er geen hoorbare vervorming was. Een volle klank maar dan juist met veel detail. Dat hoor je niet vaak. “Hoeveel kosten deze luidsprekers?”. “€ 1250,00 voor een set”, was het antwoord. Ik dacht dat hij een grapje maakte. Deze prijs gaat n.l. nergens over, voor een luidspreker die concurrenten van € 6000,00 – € 7000,00 verslaat.
Millon Phantom
Theo was eigenlijk gekomen om hun vlaggenschip de Phantom te laten horen. Vlaggenschip suggereert iets zeer goeds, maar dat had ik toch al gehoord!? (De Cobra IV)
Wij draaiden vier fragmenten die ik zeer goed ken. Deze vier nam ik telkens mee als ik ging luisteren. De eerste twee opnames zijn van 30 jaar geleden (deze gebruikte ik vroeger al als test-cd’s). De derde is een zeer goede opname uit 1991. De laatste, een audiofiele opname van STS.
Later hoorde ik deze fragmenten op de installatie van Frits bij Millon. Deze bestond uit een AVM voorversterker, een Mark Levinson 29 eindversterker en een Sony X777ES CD-speler.
Samenvatting van wat ik bij mij thuis en bij Millon hoorde;
Fragment 1, Astrud Gilberto, met groot orkest
De schudkoker(percussie) klonk levensecht. De mannenstem was zeer doorzichtig. Wanneer ze samen zingen zijn de stemmen zeer goed te onderscheiden. De akoestische gitaar laat erg veel detail om de snaren heen horen. Het laag is vooral duidelijk hoorbaar.
Bij de trombonesolo hoor je de beker van het instrument ook echt resoneren.
Het tweede nummer van deze cd liet een heel andere Astrud horen. Haar stem was nu veel lichter. Misschien is er een andere microfoon gebruikt!?
Fragment 2, Freddy Hubbard (stevige jazz)
Eerst maar eens iets over de conga’s, waarmee het stuk begint. Ik had al eens eerder gehoord dat de handen “zichtbaar” op het vel neerkwamen, maar wat ik nu gewaar werd heb ik tot op heden alleen maar in het echt gehoord. Het lijkt wel of je het vel zowel omlaag als omhoog hoort gaan(het is moeilijk uit te leggen). Als de trompet en de sax samen mee gaan doen, blijven ze zeer goed apart te onderscheiden. Na een aantal maten gaat de basgitaar een octaaf lager. Hier laten veel luidsprekers die ik hoorde het behoorlijk afweten, waardoor een subwoofer noodzakelijk wordt. Bij de Phantom is een sub overbodig. Het laag is zeer drukvol. Het drumstel klinkt werkelijk schitterend. Het subliem uit-trillend bekken is een genot om naar te luisteren. En dat alles, zonder ook maar enige scherpte. Alle instrumenten blijven relaxed klinken. Dan de saxofoonsolo. Het instrument klinkt vol en laat veel details om de toon heen horen. In het laag knort hij heerlijk. Dat had ik ook nog niet eerder gehoord. Het stuk eindigt met alleen conga’s en andere percussie-instrumenten. Fenomenaal zal ik maar zeggen. Wat duidelijk allemaal.
Fragment 3, Wycliff Gordon, een top jazztrombonist uit de U.S.A.
Dit is een, technisch gezien, veel betere opname dan de twee vorige. Er is ineens snelheid en dynamiek in de blazerssectie, die nu heel direct klinkt. In het blazerscollectief zijn de trompet, trombone en saxofoon zeer goed apart waar te nemen. Saxofoon en trombone klinken vol en met veel details naast de tonen. Het inademen van de blazers is duidelijk hoorbaar. Tijdens de trombonesolo kun je de beker horen resoneren. Hij klinkt zoals een trombone moet klinken: vol en sonoor. Bij de saxsolo is de grote dynamiek opvallend. Dat maakt het allemaal zo echt. Het hout van de contrabas helemaal te horen. De verfijning van het schitterende bekken blijft opvallen, overigens niks ten nadele van de rest van het zeer duidelijke drumstel.
Fragment 4, Zangeres …….. op STS nr. ……………………
Een waanzinnig echte vleugel begint. Deze is groot en staat als een huis. Net of je er bij bent. Dan begint de zangeres. Het is net of ze voor je staat. Een geweldige dynamiek komt er op je af. Er is veel karakter te horen in de stem. Elke noot heeft niet zijn eigen toonhoogte maar ook een ander karakter. Enorm veel detail in de stem dus.
1 op 1 vergelijk met de Sonus Faber Guarneri Memento(€ 9.400,00) en een forse Avalon (€ 12.000,00); Hoewel de Avalon evenwichtiger en neutraler klonk dan de SF, bleef bij beide het geluid in de luidsprekers zitten. Van hoog tot laag klonk alles vlak, plat en ver weg.
Telkens als wij overschakelden naar de Phantom, was het alsof er een gordijn werd geopend, Een groot compliment voor luidsprekers van € 2.250,00 per paar.
Tot slot
Vaak staat een volle klank voor kleuring en een gedetailleerd geluid voor scherpte.
De Phantom klinkt echter vol en gedetailleerd van hoog tot laag. Dit zonder hoorbare kleuring en scherpte. En wel vanaf de contrabas t/m het schitterende bekken.
Het lijkt wel, alsof er geen hoorbare vervorming is. Een unicum op l.s.-gebied.
Geschreven in juli 2012 door Wil van den Dungen.
*musicus
*muziekschooldocent
*dirigent
*examinator harmonie/fanfare examens
*coach blaasmuziek Nederland
Specialiteiten;
*jeugdopleidingen
*schoolmuziek
*bijscholing koperblazers
*blaas- en ademhalingstechniek
*mondstukaanmeting